Według raportu fundacji “Dajemy Dzieciom Siłę” z roku 2022, 57% dzieci jest ofiarami przemocy ze strony rówieśników. Oczywiście, miejscem, w którym doświadczyć jej można najczęściej, jest szkoła. Kto zatem powinien reagować, kiedy dzieje się coś złego: rodzic, nauczyciel czy może psycholog szkolny? Odpowiedź brzmi – wszyscy.
Ponieważ zachowania agresywne są częste w placówkach w naszym kraju, łatwo machnąć na nie ręką. Tymczasem zdecydowane działania ze strony dorosłych mogą przyczynić się do znacznej poprawy samopoczucia oraz bezpieczeństwa dzieci.
Czym jest przemoc?
Wielu dorosłych myli pojęcia przemocy i agresji.
- Agresja to incydentalne, celowe wyrządzanie komuś szkody.
- Przemoc to długofalowe, cykliczne zachowania agresywne. Charakterystyczna jest nierównowaga sił między ofiarą i sprawcą.
Sprawca przemocy może wykorzystywać zatem to, że jest silniejszy lub bardziej lubiany w szkole, aby dokuczać słabszemu chłopcu lub nieśmiałej dziewczynce. W przypadku agresji – takiej jak np. bójka dwóch szkolnych łobuzów – podobna nierównowaga nie występuje.
Kluczowe jest zrozumienie, że dokuczanie przybiera wiele form. Badania z ostatnich lat pokazują, że najczęściej polskie dzieci zmagają się z przemocą werbalną lub społeczną, która polega na wykluczaniu danej osoby ze środowiska rówieśniczego. Zjawisko to zostało dodatkowo wzmocnione poprzez Internet oraz media społecznościowe. Dlatego nawet jeśli dziecko jest duże lub silne, nie znaczy to, że nie jest ofiarą przemocy. Nie oceniajmy po wyglądzie!
Co można zrobić?
Odpowiednie działania powinna podjąć zarówno szkoła, jak i rodzice. Jednak to nauczyciele zajmują szczególną pozycję w tym układzie: oni najszybciej są w stanie zauważyć, że dzieje się coś złego. Uczeń bowiem rzadko sam przyznaje się mamie czy tacie, że koledzy stosują wobec niego przemoc. Tymczasem pedagog może dostrzec niepokojące sygnały w klasie, na korytarzu, na wycieczce.
Pierwszym krokiem powinna być spokojna, dająca poczucie bezpieczeństwa rozmowa z dzieckiem, najlepiej przy wsparciu psychologa szkolnego. Następnie muszą zostać poinformowani rodzice obu stron: ofiary i sprawców przemocy. Najważniejsze to zastosowanie długofalowych rozwiązań, które jako jedyne są w stanie trwale zapobiec eskalacji konfliktu. Zwykła rozmowa i uwaga do dzienniczka nie wystarczą – za wszelką cenę należy nie dopuścić do sytuacji, w której ofiara stanie się obiektem zemsty za “kablowanie”.
Powiadomienie policji powinno być oczywiście ostatecznością, jednak jeśli doszło do przestępstwa, np. kradzieży, sprawcy powinni zostać pociągnięci do odpowiedzialności.
Pamiętajmy: interweniujmy od razu, jeśli zobaczymy coś niepokojącego. Czekanie doprowadzi tylko do pogorszenia sytuacji!
W Akademii Nauk Stosowanych, na kierunku Pedagogika prowadzimy specjalności, które są powiązane z powyższym tematem. Sprawdź studia w CB.
