Koncepcja 5 żywiołów to jedna z najbardziej fundamentalnych zasad nauki ajurwedyjskiej. Przestrzeń, Powietrze, Ogień, Woda i Ziemia istnieją w całej materii organicznej i nieorganicznej Wszystkie 5 żywiołów występuje na każdym poziomie naszej fizjologii, począwszy od pojedynczej komórki, w której błona komórkowa jest ziemią, wakuole komórkowe przestrzenią, cytoplazma wodą, kwas nukleinowy oraz inne składniki chemiczne komórki – ogniem, a jej ruch następuje dzięki działaniu zasady powietrza. Każda komórka ma także umysł, inteligencję oraz świadomość, które wyrażają się w selektywności i dokonywaniu wyborów.
Czym jest 5 żywiołów?
Skłonności człowieka psychologiczne, 5 zmysłów i różne aspekty działania organizmu są bezpośrednio powiązane z 5 żywiołami.
5 wielkich żywiołów tworzy 3 dosha (dosza), czyli trzy podstawowe siły lub bioenergie (zasady funkcjonalne), które w rożnym stopniu obecna są we wszystkim i we wszystkich istotach.
Nazywane są: Vata, Pitta i Kapha, a każda z nich reprezentuje różne aspekty natury i funkcji w organizmie człowieka.
Przestrzeń i Powietrze tworzą VATA. Ogień i woda – PITTA. Woda i ziemia to KAPHA.
VATA, PITTA i KAPHA znajdują się w każdej komórce, tkance i narządzie. Kiedy są w równowadze, jesteśmy zdrowi, natomiast nierównowaga proporcji dosha wywołuje chorobą.
Trzy dosha odpowiadają za różnorodność cech i preferencji człowieka. Wpływają na wszystko, począwszy od wyboru pożywienia, aż do sposobu tworzenia relacji z innymi ludźmi. Zarządzają biologicznymi oraz psychologicznymi procesami zachodzącymi w organizmie, umyśle i świadomości. Regulują tworzenie, utrzymywania i niszczenie tkanek organizmu oraz wydalanie produktów przemiany materii. Zarządzają także emocjami człowieka. Kiedy są w równowadze wywołują szlachetne zachowania takie jak: zrozumienie, współczucie czy miłość. Kiedy ich równowaga zostaje zaburzona przez stres, niewłaściwą dietę, warunki środowiskowe… wywołują złość, lęk czy chciwość.
VATA w organizmie jest energią ruchu. PITTA to energia trawienia i metabolizmu. KAPHA jest energia nawilżania, a także tworzenia struktury.
Wszyscy ludzie mają wszystkie 3 dosha. Zazwyczaj jedna jest najsilniejsza, druga słabsza a trzecia funkcyjna. Każdy człowiek posiada pewien wzorzec energii, połączenie cech fizycznych, umysłowych i emocjonalnych, które tworzą organizm (PRAKRITI)
Tak jak niepowtarzalne odciski palców mogą być zidentyfikowane przez doświadczonego profesjonalistę w dziedzinie daktyloskopii. Podobnie jest z równowagą lub proporcjami VATA, PITTA, KAPHA, które są równie niepowtarzalne. Zdrowie człowieka zależy od równowagi tych proporcji. Równowaga to ład naturalny, zaś jej brak powoduje zburzenia. W organizmie człowieka stale trwają zmagania między ładem a zaburzeniami, co decyduje o stanie zdrowia. Wewnętrzne środowisko organizmu nieustannie reaguje na środowisko zewnętrzne. Kiedy środowiska te nie są w harmonii, powstaje zaburzenie. Mądry człowiek uczy się być świadomym obecności zaburzenia i podejmowania działań by przywrócić odpowiednie proporcje dosha.
Charakterystyka dosz
1. VATA:
• jest związana z ruchem, mobilnością i energią
• osoby Vata są zazwyczaj wysokie i szczupłe
• ciało Vata jest słabsze i mniej wytrzymałe
• tkanki Vata (krew i mięśnie) są słabo rozwinięte
• skóra sucha, szorstka, zimna, ziemista
• włosy suche, szorstkie, łamliwe
• zęby nieregularne, krzywe z tendencja do próchnicy i słabych dziąseł
• oczy małe, matowe i atrakcyjne
• stawy wyraźnie widoczne
• sen krótki i przerywany
• bardzo aktywne fizycznie i szybkie
• potrzeby seksualne raczej słabe i zmienne
• emocjonalnie nieprzewidywalna, zazwyczaj nie ma poczucia bezpieczeństwa
• pamięć krótkotrwała dobra, a długotrwała niestety słaba
• wyostrzone zmysły
• zdolności umysłowe artystyczne lub duchowe
• trawienie i procesy metaboliczne są zmienne
• odporność na czynniki zewnętrzne obniżona
• nie są w stanie pracować długo i bez przerwy
• łatwo się rozpraszają
• są entuzjastyczne
• bardzo kreatywne i elastyczne
• otwarte, inteligentne i wrażliwe
• żywiołowe, energetyczne
• osoby Vata nie powinny pracować fizyczne
• nie powinny wykonywać pracy, która wymaga od Vata nieustannego skupienia
• nie powinny pracować w miejscu gdzie jest zbyt zimno lub sucho
• powinny wykonywać zawody kreatywne, twórcze, gdzie wymagana jest różnorodność oraz kontakt z innym człowiekiem
• mają ciało i umysł delikatny
• są mało praktyczne, mało konkretne i mało wytrwałe
• mogą zapadać na choroby układu nerwowego, kości
• niekonsekwencja, niepokój, problemy z trawieniem, sucha skóra, problemy ze snem mogą wskazywać na nadmiar Vata
• lubią taniec, bieganie, rozmowy i zajęcia intelektualne
• zbalansowanie Vata obejmuje stosowanie ciepłych, oleistych, uspokajających potraw, regularne posiłki, regularne nawyki snu oraz praktyki uspokajające umysł, takie jak joga i medytacja.
2. PITTA:
• reprezentuje ogień i jest związana z procesami trawiennymi, metabolizmem i inteligencją.
• osoba Pitta jest średniej budowy ciała
• ma dobre krążenie
• dobrze trawi i intensywnie
• może jeść rozmaite pokarmy, nie przybierając zbytnio na wadze
• potrzebuje pokarmów i napojów, które z natury są wychładzające i nawilżające
• ma miękką, tłustą i gładką skórę, jasną, żółtawą, czerwonawą
• włosy miękkie, przetłuszczające się, żółtawe lub rude
• zęby proporcjonalne, średniej wielkości, miękkie dziąsła
• oczy średnie, wyraziste, wzrok przeszywający
• stawy lekko widoczne
• sen ma umiarkowany, lekko zaburzony
• sny płomienne, namiętne, pełne przemocy
• jest umiarkowanie aktywna fizycznie
• pod względem wiary jest zagorzała, fanatyczna
• pamięć błyskawiczna
• ma skłonność do przedwczesnego łysienia lub siwienia
• jest średnio wytrzymałe fizycznie
• wybuchowa i szybko się denerwuje, gdy coś nie idzie po jej myśli
• wybitnie pojętna, inteligentna i spostrzegawcza
• osoby Pitta to wyjątkowi fachowcy w swojej dziedzinie
• posiada naturalne zdolności przywódcze
• szybko dochodzi do dużych pieniędzy
• zazwyczaj piastuje wysokie stanowiska
• odpowiednie środowisko pracy dla Pitta to miejsce gdzie jest niska temperatura
• jest silnie zmotywowana
• świetnie radzi sobie z zadaniami wymagającymi inteligencji oraz podejmowania decyzji
• uwielbia rywalizować, dyskutować, politykę, polowania
• nadmiar Pitta może objawiać się jako złość, nadmierna krytyczność, problemy skórne, zaparcia i nad-kwasowość
• zbalansowanie Pitta obejmuje stosowanie chłodzących, łagodzących potraw, unikanie przegrzewania się, regularne jedzenie o stałych porach oraz praktyki relaksacyjne, takie jak medytacja.
3. Kapha:
• jest związana z ziemią i wodą i reprezentuje strukturę, stabilność i
spokój.
• ma masywną , krzepką, kanciastą i solidną budowę ciała
• mocno owłosione, muskularne ciało
• dobrze rozwinięte kości, mięśnie, włosy i zęby
• ma skórę grubą, tłustą, chłodną, białą, błyszczącą
• włosy ma gęste, przetłuszczające się falujące
• zęby proporcjonalne, silne, zdrowe, białe
• oczy duże, niebieskie, gęste rzęsy
• stawy niewidoczne
• uwielbia spać
• jest ospała i powolna fizycznie
• ma największe potrzeby seksualne ze wszystkich Dosha
• śni o wodzie, rzekach, oceanach, pływaniu i romansach
• zapamiętuje powoli lecz do końca życia
• z natury jest bardzo silna i wytrzymała
• bardzo odporna i witalna
• jest zazwyczaj zdrowa i żyje najdłużej ze wszystkich Dosha
• u osób Kapha procesy trawienia i metaboliczne są powolne
• potrzebuje mniej pożywienia i płynów niż inne typy
• szybciej tyje niż inni, nawet jak mniej je
• ma miły i głęboki głos
• często są urodziwe
• z natury ciche i spokojne
• łatwo przywiązuje się do osób i przedmiotów
• może wykonywać ciężkie i wyczerpujące prace, ale trzeba ją do tego zachęcać
• dobrze radzi sobie w dziedzinie public relations
• potrafi jednoczyć ludzi
• troskliwa i opiekuńcza
• w dłuższej perspektywie czasu odnosi sukcesy i gromadzi bogactwo dla siebie i swojej rodziny
• nie powinna pracować w chłodzie i wilgoci,
• ma skłonność do otyłości, która wywołuje choroby stawów, cukrzycą i problemy z sercem
• brak jej zdolności przywódczych, motywacji i entuzjazmu
• uwielbia spotkania rodzinne i towarzyskie, gotowanie oraz kolekcjonowanie
• gdy Kapha jest zbalansowana ma poczucie stabilności.
• nadmiar Kapha może objawiać się jako ociężałość, apatia, nadmierne przywiązanie, zatrzymywanie wody, nadwaga i ospałość.
• zbalansowanie Kapha obejmuje stosowanie lekkich, rozgrzewających potraw, regularne ćwiczenia fizyczne (siłowe), unikanie nadmiaru snu (bez drzemki popołudniowej) oraz praktyki pobudzające i energetyzujące.
Jaki jest Twój typ organizmu …?
Zrozumienie swojej konstytucji Dosha oraz utrzymanie ich równowagi jest kluczowe do zdrowia i dobrego samopoczucia zgodnie z Ajurwedą.
