Czym jest stres i jak na niego reaguje nasz organizm?

Stres to reakcja organizmu na sytuację zagrożenia. Naszym przodkom umożliwiało to przeżycie i ucieczkę przed drapieżnikami. Wówczas uwalniały się hormony odpowiedzialne za natychmiastową reakcję organizmu (m.in. adrenalina, noradrenalina i kortyzol), które odpowiadają za reakcję „walcz i uciekaj”. Następuje wtedy rozszerzenie naczyń krwionośnych w mięśniach, wzrost poziomu glukozy we krwi i przepływu krwi do głównych grup mięśni oraz przyspieszenie akcji serca.

Natomiast dziś również organizm reaguje w ten sam sposób, ale napięcie spowodowane stresem nie znajduje ujścia w postaci ucieczki lub w walce. Hormony wydzielane przez organizm w czasie stresu działają pozytywnie, ale tyko wtedy, gdy stres trwa krótko. Jeżeli stres będzie się przedłużać, a co za tym idzie – organizmu będzie długotrwale pozostawał pod wpływem uwalnianych pod wpływem stresu hormonów, może dojść do powstania tzw. stresu oksydacyjnego i w konsekwencji rozwoju wielu chorób tj. cukrzyca, nadciśnienie, miażdżyca.

Kiedy jesteśmy w ciągłym stresie spada produkcja leptyny i insuliny, które odpowiadają między innymi za uczucie sytości. Maleje także produkcja serotoniny nazywanej hormonem szczęścia – neuroprzekaźnika, który wpływa na poprawę nastroju i redukcję stresu. Niski poziom tych 3 hormonów powoduje, że jemy więcej żywności wysokokalorycznej na odstresowanie. Powoduje to niekontrolowany wzrost masy ciała.

Wiele badań pokazuje, że osoby wykazujące więcej cech jedzenia emocjonalnego, spożywają znaczne ilości produktów wysokokalorycznych – słodyczy, czekolady, ciastek, słonych wypieków czy fast-foodów. Te produkty powodują szybsze nasycenie organizmu oraz wzrost hormonów szczęścia, ale niestety zapewniają jedynie chwilowe uczucie sytości i powodują wahania glukozy we krwi. Uczucie głodu będzie zatem szybciej odczuwalne po zjedzeniu cukrów prostych niż po pełnowartościowym posiłku, prowadząc tym samym do zwiększenia częstotliwości spożywania przekąsek między posiłkami.

Zajadanie stresu i emocji – jak przestać?

Najważniejsze, aby znaleźć inny sposób na zajadanie stresu. Może to być aktywność fizyczna, wyjście na świeże powietrze i spacer, znalezienie miejsca relaksu (ciepła kąpiel z olejkami, SPA, masaże, wyjście do lasu, słuchanie muzyki, wyjście do kina czy teatru). Czyli zastąpienie przyjemności z jedzenia inną przyjemnością.

Bardzo dobrym i zdrowym rozwiązaniem jest sport. Niezależnie od tego jaki to będzie ruch – rower, basen, bieganie, taniec, jeżeli będzie miał pozytywny wpływ na rozładowanie naszych emocji to doskonały sposób, aby poradzić sobie z zajadaniem emocji. Istotne jest aby aktywność fizyczna była odpowiednio dobrana do nas samych. Jeżeli nie lubisz biegać to nie sprawi Ci to przyjemności, więc warto wybrać coś innego. W trakcie uprawiania sportu wydzielają się endorfiny, czyli hormony szczęścia, które poprawią nam humor. Ponadto wyładowujemy nadmiar energii i dbamy o nasze zdrowie.

Ważny jest także odpowiedni wypoczynek i sen. W trakcie snu wydzielana jest melatonina, która również uważana jest za hormon szczęścia, zatem pozytywnie wpływa na samopoczucie psychiczne i fizyczne.

Ważne jest także, aby znaleźć źródło stresu i postarać się rozwiązać problem. Czasami pomaga rozmowa z kimś bliskim, znalezienie sposobu na odprężenie albo znalezienie racjonalnego wyjścia z sytuacji. Bardzo ważne jest pozytywne nastawienie, mentalne skupienie się na pozytywnych aspektach życia oraz świadome koncentrowanie się i umiejętność dostrzegania pozytywnych aspektów wszystkiego co nas otacza. Przedłużający się stres i przygnębienie może przyczyniać się do depresji. Wtedy warto zastanowić się nad wizytą u specjalisty w celu znalezienia najlepszego wyjścia z sytuacji stresujących.

Zajadanie stresu a dieta

W sytuacji przedłużającego się stresu bardzo ciężko zachować regularny rytm posiłków. Zazwyczaj sięgamy wtedy po produkty niepełnowartościowe, często jemy w biegu i pomijamy niektóre posiłki w konsekwencji jedząc zdecydowanie więcej przy kolejnym posiłku. Dieta oparta na dużej ilości cukrów prostych i tłuszczów przetworzonych sprzyja występowaniu niedoborów pokarmowych. Kiedy pojawia się ochota na słodycze lub niezdrowe jedzenie, warto sięgnąć po owoce, warzywa, musli z dobrym składem, suszone jabłka, wafle ryżowe, owsiankę, garstkę nasion (np. słonecznika) czy zdrowe pasty (tj. zdrowa nutella z banana, awokado i dodatkiem kakao). Unikniemy wtedy spożywania produktów z dużą zawartością cukru, soli, tłuszczu i dodatków chemicznych.

W diecie osoby będącej w ciągłym stresie nie powinno zabraknąć zdrowych tłuszczów, czyli wielonienasyconych niezbędnych kwasów tłuszczowych (WNKT), a w szczególności kwasów EPA i DHA, które znajdziemy w tłustych rybach morskich i owocach można.

Urozmaicona dieta, wsparta aktywnością fizyczną może w znaczący sposób przyczynić się do obniżenia szkodliwego działania stresu i negatywnych emocji.